Генрых Вагнер

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Вагнер (неадназначнасьць).

Генрых Вагнер
Магіла кампазытара Генрыха Вагнера на Ўсходніх могілках Менску.
Дата нараджэньня	2 ліпеня 1922(1922-07-02)
Месца нараджэньня	Жырардаў[d], Блонскі павет[d], Варшаўскае ваяводзтва[d], Польская Народная Рэспубліка
Дата сьмерці	15 ліпеня 2000(2000-07-15) (78 гадоў)
Месца сьмерці	Менск, Беларусь
Месца пахаваньня	Усходнія могілкі
Месца вучобы	Музычны ўнівэрсытэт імя Фрыдэрыка Шапэна[d] (1939) Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі
Занятак	кампазытар
Месца працы	БДПІ
Узнагароды	прэмія Ленінскага камсамолу Беларусі[d] (1976)

Ге́нрых Матусавіч Ва́гнер (2 ліпеня 1922, Жырардаў, Польшча — 15 ліпеня 2000, Менск, Беларусь) — беларускі савецкі кампазытар, музыка, пэдагог. Заслужаны дзяяч мастацтваў Беларускай ССР (1963), народны артыст Беларускай ССР (1988), ляўрэат прэміі Ленінскага камсамолу Беларускай ССР(d) (1976). Прафэсар (1988).

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў заможнай сям’і музыкі. Скончыў музычную школу ў Варшаве. З 1933 року навучаўся ў Варшаўскім музычным інстытуце імя Станіслава Манюшкі(d), з 1936 року — у Варшаўскай кансэрваторыі(d) па клясе фартэпіяна. У часе нападу нацысцкай Нямеччыны на Польшчу мешкаў пад Пінскам, пры пераходзе савецкай мяжы быў затрыманы. Працаваў на тартаку пад Баранавічамі, на будаўніцтве чыгункі. Дзякуючы зьбегу абставінаў трапіў у Мазыр, адкуль трапіў у Беларускую дзяржаўную кансэрваторыю імя Луначарскага (цяпер Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі).

З пачаткам нямецка-савецкай вайны зьехаў у эвакуацыю ў Саратаў. З 1943 року працаваў канцэртмайстрам у філярмоніі Сталінабаду, удзельнічаў у Першым франтавым тэатры Таджыцкай ССР пад кіраўніцтвам Георгія Менглета акампаніятарам і салістам. Па вайне вярнуўся ў Беларускую кансэрваторыю; у 1948 скончыў навучаньне па клясе фартэпіяна Рыгора Шаршэўскага, у 1954 — па клясе кампазыцыі Анатоля Багатырова.

У 1947 року ажаніўся з акторкай Беларускага драматычнага тэатру імя Янкі Купалы Тацянай Аляксеевай(d).

Працаваў канцэртмайстрам Беларускага радыё. З 1962 — выкладчык катэдры музычнага выхаваньня ў Менскім пэдагагічным інстытуце. Сябра Саюзу кампазытараў БССР з 1949 року; у 1963—1973 — адказны сакратар кіраўніцтва Саюзу кампазытараў.

Творчасьць

Аўтар:

• першай беларускай тэлеопэры «Ранак» (1967);
• опэры «Сьцежкаю жыцьця» (1977);
• балетаў «Падстаўная нявеста» (1958), «Сьвятло і цені» (1962), «Пасьля балю» (1967);
• вакальна-сымфанічных паэмаў «Вечна жывыя» (1959), «Героям Бярэсьця» (1975), «Чытаючы Васіля Быкава» (1989);
• 3-х сымфоніяў (1970, 1992, 1995);
• канцэртаў з аркестрам — для фартэпіяна (1964, 1977, 1981), для віялянчэлі (1975), для клявесыну (1982), для скрыпкі (1985), для цымбалаў з аркестрам народных інструмэнтаў (1985);
• камэрных-інструмэнтальных ансамбляў;
• п’есаў на беларускія тэмы (1952);
• санатыны (1953);
• танца-скерца (1965);
• музычных карцінак (1966);
• вакальнай нізкі «Настроі» (словы Барыса Дубровіна, 1968);
• хораў, рамансаў, песьняў ды інш.

Аўтар музыкі да кінафільмаў і тэлеспэктакляў:

1. 1966 — Чужое імя
2. 1967 — І ніхто іншы
3. 1967 — Ранак (тэлеопэра паводле раману «Калі зьліваюцца рэкі» Петруся Броўкі)
4. 1969 — Мы з Вульканам
5. 1969 — Ткачы (тэлеспэктакль)
6. 1970 — Ненаўмыснае каханьне
7. 1971 — Палянэз Агінскага
8. 1973 — І сьмех, і грэх (тэлевізійны)
9. 1978 — Тэатар купца Япішкіна (тэлеспэктакль)

А таксама да тэлевізійных і дакумэнтальных фільмаў «Генэрал Пушча» (1967) і «Лісты ў неўміручасьць» (1970).

Прэміі і ўзнагароды

• Заслужаны дзяяч мастацтваў Беларускай ССР (1963)
• Ляўрэат прэміі Ленінскага камсамолу Беларускай ССР (1976)
• Народны артыст Беларускай ССР (1988)
• Ордэн Дружбы народаў
• Ордэн „Знак Пашаны“
• мэдаль Францішка Скарыны

Літаратура

• Аладава, Р. М. Вагнер Генрых Матусавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т.. — Мн.: 1994 Т. 2: Беліцк — Гімн. — С. 178—179.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 1996 Т. 3: Беларусы — Варанец. — С. 430.
• 182—183 // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2011. — Т. 2. — 544с.:іл. с. — 3000 ас. — ISBN 978-985-11-0570-6
• Нісневіч С. Г. Г. Вагнер. — Мн.: Беларусь, 1969. — 95 с.
• Республика Беларусь: Энциклопедия в 7 т. Т. 2: А — Герань / редкол. Г. П. Пашков и др. — Минск: БелЭн, 2006. — 912 с : ил. — ISBN 985-11-0341-1. — ISBN 985-11-0371-3 (Т. 2).
• Тэатральная Беларусь у 2-х тамах: Энцыклапедыя / Пад агул. рэд. А. В. Сабалеўскага; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2002. — Т. 1: А-К. — С. 195—196. — ISBN 985-11-0255-5 (т. 1), 978-9851102545
• Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. У 5 т. / Рэд. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Т. 1: А капэле — Габелен. — С. 554. — 9500 ас.

Вонкавыя спасылкі

• Беларусь у асобах і падзеях
• Юлія Андрэева. Памёр Генрых Вагнер
• Інэса Двужыльная пра кампазытара Генрыха Вагнера  (рас.)
• Беларускі харавы партал