Аляксандра Матвійчук
Аляксандра Матвійчук | |
.jpg) | |
| Дата нараджэньня | 8 кастрычніка 1983[1] (40 гадоў) |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | праваабаронка |
| Месца працы | |
| Узнагароды | |
Аляксандра Вячаславаўна Матвійчук (па-ўкраінску: Олександра В'ячеславівна Матвійчук; 8 кастрычніка 1983, г. Боярка, Кіеўская вобласьць) — украінская праваабаронца, ляўрэатка прэмій імя Васіля Стуса і «Абаронца дэмакратыі».
Старшыня арганізацыі «Цэнтар грамадзянскіх свабодаў», якая ў 2022 годзе атрымала Нобэлеўскую прэмію міру[3]. Працуе над пытаньнем правоў чалавека ва Украіне і рэгіёне АБСЕ.
Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Аляксандра Матвійчук нарадзілася 8 кастрычніка 1983 году ў горадзе Боярка Кіеўскай вобласьці.
Скончыць Украінскі гуманітарны ліцэй (з адзнакай), юрыдычны факультэт (2007, з адзнакай) і асьпірантуру катэдры тэорыі і гісторыі дзяржавы і права (2010) Кіеўскага нацыянальнага ўнівэрсытэту імя Тараса Шаўчэнкі, Школу законатворчасьці Інстытуту заканадаўства Вярхоўнай Рады Ўкраіны (2011), Стэнфардзкі ўнівэрсытэт (2018, Праграма ўкраінскіх новых лідэраў Цэнтру па пытаньнях дэмакратыі, разьвіцця і вяршэнства права (CDDRL) Стэнфардзкага унівэрсытэту)[4].
На чацьвёртым курсе навучаньня ў Кіеўскім нацыянальным унівэрсытэце імя Тараса Шаўчэнкі праводзіла трэнінгі ад «Фонду правоў чалавека». Пры гэтым пасьпявала кіраваць студэнцкім самакіраваньнем на юрыдычным факультэце і выкладаць Правазнаўства ў гімназіі ў роднай Боярцы[5]. 4 чэрвеня 2021 году была абраная кандыдатам для вылучэньня на абраньне сябрам Камітэту ААН супраць катаваньняў[6].
Старшыня праўленьня Цэнтру грамадзянскіх свабодаў (з 2007); сябар Кансультатыўнай рады пры Ўпаўнаважаным Вярхоўнай Рады Ўкраіны па правах чалавека (з 2012)[7]; каардынатарка грамадзянскай ініцыятывы «Эўрамайдан SOS», якая была створана ў адказ на жорсткі разгон студэнцкіх дэманстрантаў 30 лістапада 2013 году з мэтай аказаньня прававой дапамогі перасьледуемым пратэстоўцам ва Ўкраіне (з 2013).
Ініцыятар кампаніі # SaveOlegSentsov[8] (пасьля вызваленьня Алега Сянцова была перайменаваная ў #LetMyPeopleGo) для вызваленьня ўкраінскіх палітвязьняў.
Аўтар шэрагу альтэрнатыўных справаздач для розных органаў ААН, Рады Эўропы, Эўразьвязу, АБСЕ і Міжнароднага крымінальнага суда[9].
Узнагароды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Ляўрэат прэміі імя Васіля Стуса (2007) — за выдатныя дасягненьні ў гэтай галіне, выразную грамадзянскую пазыцыю, актыўную прысутнасьць ва ўкраінскай культурнай прасторы[10];
- Дыплём лепшых ўсеўкраінскіх моладзевых грамадзкіх арганізацый Украіны (2009, Дэбатная акадэмія) ;
- Прэмія Сюра Ліндэбраке за дэмакратыю і правы чалавека, Каралеўства Нарвэгія (2015)[11];
- Лаўрэатка прэміі «Абаронца дэмакратыі» ад місій АБСЕ, Парлямэнцкая асамблея АБСЕ (2016)[12];
- Прэмія «Адважная жанчына Украіны» ад амбасады ЗША (2017)[13];
- Прэмія «За правільны лад жыцьця» ад шведзкага фонду Right Livelihood Award (2022)[14].
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ ANNEX III Biographical data form of candidates to the Committee against Torture
- ^ Bazán C. 8M | Oleksandra Matviichuk (Ucrania), abogada defensora de los derechos humanos (гішп.) — 2024.
- ^ Олександра Матвійчук, голова нагородженого «Нобелем» ЦГС, закликала створити трибунал для Путіна та Лукашенка // Радіо Свобода. — 2022. — 7 жовтня.
- ^ Ukrainian Emerging Leaders Cohort 2017-18 (анг.) Праверана 2021-05-31 г. Архіўная копія ад 2 червня 2021 г.
- ^ Премійована за відвагу. Як Олександра Матвійчук здобуває перемоги на правозахисному фронті (укр.) Праверана 2021-05-31 г. Архіўная копія ад 26 грудня 2021 г.
- ^ Оголошення про результати добору кандидата для висунення на обрання членом комітету ООН проти катувань (рас.) Праверана 2021-06-09 г. Архіўная копія ад 9 червня 2021 г.
- ^ Про створення консультативної ради (укр.) Праверана 2021-05-31 г.
- ^ #SaveOlegSentsov: активісти направили листи кожному члену Європарламенту (укр.) Праверана 2021-05-31 г. Архіўная копія ад 2 червня 2021 г.
- ^ Oleksandra Matviichuk | CivilMPlus (анг.) Праверана 2021-08-16 г. Архіўная копія ад 16 серпня 2021 г.
- ^ Премія імені Василя Стуса (укр.) Праверана 2021-08-16 г. Архіўная копія ад 17 квітня 2021 г.
- ^ Awarded for human rights efforts in Ukraine (анг.) Праверана 2021-05-31 г. Архіўная копія ад 2 червня 2021 г.
- ^ Украинская активистка Александра Матвийчук получает премию “Защитник демократии”Шаблён:Ref-ru-RU Праверана 2021-05-31 г. Архіўная копія ад 19 квітня 2021 г.
- ^ Remarks by Ambassador Yovanovitch at the "Honoring Ukrainian Women of Courage" Event (анг.) Праверана 2021-05-31 г. Архіўная копія ад 2 червня 2021 г.
- ^ 2022 Announcement (анг.) Праверана 2022-09-29 г.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Аляксандра Матвійчук // НВ.
- Радзіеўская, В. Якая розніца, хто завядзе краіну ў штопар — чалавек з добрымі або дрэннымі намерамі // Gazeta.ua. — 2020. — 2 чэрвеня.
- Ірына Славінская, Юлія Вебер. Першая ўкраінская нобэлеўская ляўрэатка расла сярод выключных людзей, якія жылі так, як кажуць // The Ukrainians. — 22 лістапада, 2022.
- Прамова Матвійчук — уручэньне Нобэлеўскай прэміі міру 2022.
- Матвійчук Олександра В'ячеславівна Праверана 2022-04-08 г.