Скірмунты
| Скірмунты лац. Skirmynty | |
 Радавы герб Скірмунтаў «Дуб»
| |
| Краіна паходжаньня: | Вялікае Княства Літоўскае |
| Прызнаныя ў: | Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Расейская імпэрыя |
Скі́рмунты — шляхецкі род гербу «Дуб» і гербу «Прыяцель». Буйныя беларускія прамыслоўцы XIX стагодзьдзя зь пінскага Палесься. Валодалі буйнымі маёнткамі ў Плотніцы, Парэччы і Моладаве.
Прозьвішча[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Скірмант
Скірымунт (Sciremunt) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова скер- (скір-) (імёны ліцьвінаў Скерэль, Скіран; германскія імёны Skerilo, Scerun) паходзіць ад гоцкага skeirs 'ясны, чысты'[2], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[3] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[2]. Такім парадкам, імя Скірмунт азначае «чыстая гарлівасьць» або «ясны розум»[4].
Адпаведнасьць імя Скірмант германскаму імю Sciremunt сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[5].
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
1355 рок — першы ўпамін пра Васіля Скірмунта.
У 1551 року каралева і вялікая княгіня Бона Сфорца надала Богушу Скірмунту зямельны надзел у Плотніцы, за што той абавязаўся «службу ваенную земскую служыці». Пазьней у крыніцах упамінаецца плотніцкі стараста Крыштаф Скірмунт.
Пад 1777 рокам таксама ўпамінаецца пінскі войт Адам Скірмунт.
Аляксандр Скірмунт (1793—1845) (Плотніцкая лінія?), маршалак шляхты пінскага павету спачыў у вёсцы Радчыцку пры царкве Нараджэння Божай Маці, на будаваньне якой ахвяраваў уласныя грошы.
Сымон Скірмунт (1751—1817) — маршалак Берасьцейскага ваяводзтва, пасол сойма. Набыў у Міхала Клеафаса Агінскага моладаўскія й парэцкія землі.
- Аляксандар Сымонавіч Скірмунт (1799—1870) — заснавальнік прамысловасьці на Палесьсі.
- Аляксандар Аляксандравіч Скірмунт (1830—1911)
- Раман Скірмунт (1868—1939) — беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч, дэпутат I Дзяржаўнай думы Расейскай імпэрыі, прэм’ер-міністар БНР
- Генрых Скірмунт
- Канстантын Скірмунт (1866—1949)
- Казімер Скірмунт
- Алена Скірмунт (1827—1874)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1308.
- ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Вяроўкін-Шэлюта У. Скірмунты // БЭ. — Мн.: 2002 Т. 14. С. 457.
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Пінскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 624 с.: іл. ISBN 985-6302-48-X.