Наву́ка — сфэра чалавечай дзейнасьці, накіраваная на выпрацоўку й тэарэтычную сыстэматызацыю аб’ектыўных ведаў аб рэчаіснасьці. У старэйшым і вузкім значэньні, як то на думку Арыстотэля, навука ставіцца да дакладных ведаў пра сябе, што можна было бы лягічна й рацыянальна растлумачына, паколькі клясычная навука старажытнасьці была цесна зьвязана зь філязофіяй. Пачынаючы з XVII стагодзьдзя натурфілязофія, якую сёньня называюць натуральнай навукай, разглядаецца як асобная галіна ад філязофіі. Тым ня менш, слова «навука» працягвае выкарыстоўвацца ў шырокім сэнсе, які абазначае пэўнае веданьне аб тэме, гэтак жа яна да гэтага часу выкарыстоўваецца ў сучасных умовах. У вузкім сэнсе слова «навука» ўжывалася такімі навукоўцамі, як то Ёган Кеплер, Галілео Галілей і Ісак Ньютан, калі яны пачалі распрацоўку законаў прыроды. У гэты пэрыяд панятак з большага ставіўся да натуральнай філязофіі, як то натуральныя навукі. Цягам XIX стагодзьдзя, слова «навука» сталася ўсё больш зьвязанай з навуковым мэтадам, дысцыплінаваным падыходам да вывучэньня прыроднага сьвету, у тым ліку фізыкі, хіміі, геалёгіі й біялёгіі….:::::::::::::::: чытаць далей
адзін з варыянтаў інтэрпрэтацыі прарадзімы славянаў
Праславя́нская мова — рэканструяваная, пісьмова незасьведчаная прамова (мова-продак) усіх моваў славянскае галіны індаэўрапейскае сям’і моваў, якая прадстаўляла сабою славянскае маўленьне, існае ў пэрыяд V—ІХ стагодзьдзяў н.э.. Як у выпадку зь іншымі шматлікімі прамовамі, не існуе пісьмовых помнікаў мовы, сама мова аднаўляецца дзякуючы мэтадам параўнальна-гістарычнага мовазнаўства з прыцягненьнем вядомых славянскіх ды іншых індаэўрапейскіх моваў. Праславянская мова не зьяўлялася статычнай і зьмянялася ў часе, з прычыны чаго ейныя формы можна рэканструяваць розным чынам у залежнасьці ад абранага храналягічнага этапу. Імклівае разьвіцьцё мовы зьвязваецца з пашырэньнем арэалу ўжываньня мовы. Ужо ў пачатку гэтага пэрыяду мова стала зазнаваць працэс дыялектнай дыфэрэнцыяцыі, але асноўнае моўнае адзінства і ўзаемазразумеласьць сярод носьбітаў мовы захоўвалася да Х ст. або нават пазьней. У часы гэтага пэрыяду для праславянскае мовы быў уласьцівы шэраг гукавых зьменаў, часта раўнамерных па ўсім арэале мовы, што робіць мову нязручнай для яе вызначэньня ў якасьці традыцыйнай прамовы. Пэрыяд гэтых агульных дыялектных зьменаў у праславянскай мове ў заходняй лінгвістыцы вядомы як агульнаславя́нская…:::::::::::::::: чытаць далей
мапа распаўсюджаньня славянскіх моваў (чэская мова - карычневым колерам)
Чэ́ская мо́ва (па-чэску: čeština, český jazyk) — славянская мова індаэўрапейскай моўнай сям’і. Належыць да заходнеславянскай падгрупы. Вылучылася з заходніх дыялектаў праславянскай мовы напрыканцы X стагодзьдзя. Чэская літаратура паўстала ў XIV стагодзьдзі, хоць першыя помнікі чэскай пісьменнасьці датаваныя XII стагодзьдзем. Чэскай мовай карыстаюцца каля 11,5 мільёнаў чалавек, зь якіх прыблізна 10 млн. пражываюць у Чэхіі. Цягам апошніх 150 гадоў эмігранты розных хваляў і іхнія нашчадкі расьсяліліся ў Славаччыне, ЗША, Канадзе, Нямеччыне, Аўстрыі, Румыніі, Аўстраліі, Украіне і некаторых іншых краінах. Чэская мова, як і беларуская, належыць да фузыйных моваў, якія вызначаюцца складанай сыстэмай скланеньняў і спражэньняў. Правапіс ужывае рэфармаваную Янам Гусам лацінку. Найболей блізкія да чэскай славацкая, польская і сэрбалужыцкая мовы. З 1 траўня 2004 году чэская мова ўваходзіць у сьпіс афіцыйных моваў Эўразьвязу. Кадыфікацыяй пісьмовага стандарту мовы займаецца Інстытут чэскай мовы Акадэміі навук Чэхіі…:::::::::::::::: чытаць далей
Ісак Ньютан (па-ангельску: Isaac Newton; *4 студзеня 1643 г. [ст. ст. 25 сьнежня 1642], Ўулсторп, Вялікабрытанія — †31 сакавіка 1727 г., Кенсінгтан, Вялікабрытанія) — выбітны ангельскі фізык, матэматык і астраном. Аўтар фундамэнтальнай працы «Матэматычныя пачаткі натуральнай філязофіі» (лац. Philosophiae Naturalis Principia Mathematica), у якой ён апісаў закон сусьветнага прыцягненьня і так званыя Законы Ньютана, якія заклалі асновы клясычнай мэханікі. Распрацаваў дыфэрэнцыяльнае і інтэгральнае вылічэньне, тэорыю колернасьці і шматлікія іншыя матэматычныя і фізычныя тэорыі. - Ісак Ньютан, сын дробнага, але заможнага фэрмэра Ісака Ньютана (1606—1642), нарадзіўся ў вёсцы Ўулсторп (анг. Woolsthorpe), напярэдадні грамадзянскай вайны...:::::::::::::::: чытаць далей
{{Навуковец}} — устаўляецца ў артыкулы пра навукоўца {{Удзельнік/Навука}} — на асабістую старонку {{Накід:Навука}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды па навуцы. {{Накід:Мэдыцына}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра мэдыцыну. {{Накід:Эпідэміялёгія}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра эпідэміялёгію. {{Накід:Хімія}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра хімію. {{Накід:Біялёгія}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра біялёгію. {{Накід:Біялёгія разьвіцьця}} — пра біялёгію разьвіцьця. {{Накід:Батаніка}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра батаніку. {{Накід:Фізыка}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра фізыку. {{Накід:Ядзерная фізыка}} — у артыкулы-накіды пра ядзерную фізыку. {{Накід:Матэматыка}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра матэматыку. {{Накід:Эканоміка}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра эканоміку. {{Накід:Лінгвістыка}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра лінгвістыку. {{Накід:Мова}} — устаўляецца ў артыкулы-накіды пра мову.
