Казімер Ян Сапега

Казімер Ян Павал Сапега
лац. Kazimier Jan Pavał Sapieha
	Казімер Ян Сапега. Невядомы мастак, XVIII ст.
	; Герб «Ліс»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1637 або 1642
Памёр	13 сакавіка 1720; Горадня
Пахаваны	Бяроза;
Род	Сапегі
Бацькі	Павал Ян Сапега; Ганна Барбара з Копацяў
Жонка	Крыстына Барбара з Глябовічаў; Тэрэза з Корвін-Гасеўскіх; Антаніна Сыбільля з Вальдштайн-Арнау
Дзеці	ад 1-га шлюбу: Юры Станіслаў, Міхал Францішак, Аляксандар Павал, Кацярына Схалястыка
Дзейнасьць	дыплямат

Ня варта блытаць зь Ян Казімер Сапега.

Казімер Ян Павал Сапега (1637 або 1642 — 13 сакавіка 1720, Горадня) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Чашнік (1659—1661) і падстолі вялікі літоўскі (1661—1663), падскарбі дворны літоўскі (1663—1670), гетман польны (1681—1683) і вялікі літоўскі (1683—1703, 1705—1708), ваявода полацкі (1670—1681) і віленскі (1682—1703 і з 1705). У 1700 годзе атрымаў ад аўстрыйскага імпэратара Леапольда I княскі тытул^[2].

Валодаў Друяй, Сапежынам, Іказьню, Асьвеяй, Старым і Новым Быхавам, Лейпунамі, Ільлёй, Заслаўем, Дуброўнам, Іўем, Ружанамі, Воўчынам. Быў старостам берасьцейскім^[3] (з 1665) і жамойцкім (1681—1682).

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

З чарэйска-ружанскай лініі магнацкага роду Сапегаў гербу «Ліс», сын Паўла Яна, гетмана вялікага літоўскага і ваяводы віленскага, і Ганны Барбары з Копацяў. Меў братоў Францішка Стэфана, Бэнэдыкта Паўла і Лявона Базыля.

Навучаўся ва ўнівэрсытэтах Грацу і Лёвэну. Абіраўся паслом на соймы 1664—1665 гадоў (зь Берасьцейскага павету), два соймы 1666 году (зь Берасьцейскага і Ваўкавыскага паветаў), канвакацыйны 1668 году і элекцыйны 1669 году (зь Віленскага павету), каранацыйны 1669 году (з Троцкага павету), два соймы 1670 году (з Ваўкавыскага павету). Быў маршалкам Трыбуналу Вялікага Княства Літоўскага ў 1686, 1689 і 1708 гадох.

Падтрымліваў караля і вялікага князя Міхала Вішнявецкага, узначаліў апазыцыю да Пацаў. Браў удзел у выправах супраць туркаў 1673 году (камандаваў 3 харугвамі коньніцы і 1 пяхоты, набранымі за кошт Сапегаў), 1674, 1683 (камандаваў 10-тысячным войскам, якое дзеяла ў Славаччыне), 1689, 1691, 1694 гадоў (нанёс паразу каля Днястра)^[4].

З 1684 году быў у апазыцыі да Яна Сабескага. Склікаў на 24 студзеня 1685 году генэральны соймік Вялікага Княства Літоўскага ў Слоніме, які выказаў пратэст супраць адкрыцьця сойму ў Варшаве замест чарговага ў Горадні. На ягоную прапанову паслы Вялікага Княства зьехаліся ў Горадні^[2].

У 1693—1696 гадох знаходзіўся ў канфлікце зь біскупам віленскім Канстантынам Казімерам Бжастоўскім датычна пытаньня пастою літоўскага войска ў касьцельных маёнтках, які 18 красавіка 1694 году адлучыў яго ад Касьцёла.

У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) стаў на бок швэдаў. 18 лістапада 1700 году атрымаў паразу ў бітве пад Алькенікамі ад літоўскай шляхты, якой камандаваў Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. У 1708 году перадаў камандаваньне свайму брату Яну Сапегу. На пераломе 1709—1710 гадоў перайшоў на бок Аўгуста Моцнага, які пакінуў яго на пасадзе ваяводы віленскага. Браў удзел у Варшаўскай вальнай радзе (1710 год). Па ўтварэньні 23 сакавіка 1716 году Генэральнай канфэдэрацыі Вялікага Княства Літоўскага у Вільні далучыўся да яе, але не прынёс прысягі.

Тройчы браў шлюб:

Крыстына Барбара з Глябовічаў (1667 год), зь якой меў дзяцей: Юрыя Станіслава, Міхала Францішка, Аляксандра Паўла, Кацярыну Схалястыку
Тэрэза з Корвін-Гасеўскіх (1702 або 1703 год)
Антаніна Сыбільля з Вальдштайн-Арнаў (да 1711 году)

Памёр 13 сакавіка 1720 году ў Горадні. Спачыў у Бярозе Картускай.

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Малярства[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Творы малярства
Невядомы мастак, мяжа XVII—XVIII стагодзьдзяў
З Коданскай галерэі, 1709 г.
Невядомы мастак, каля 1700 г.
Невядомы мастак, да 1730 г.

Невядомы мастак, 1731 г.
Невядомы мастак, 1-я палова XVIII ст.
Невядомы мастак, сярэдзіна XVIII ст.
Невядомы мастак, XVIII ст.

У картцы да артыкула прыводзіцца партрэт Казімера Яна Сапегі (пачатку XVIII ст.), які знаходзіцца ў Музэі-палацы ў Вілянаве (Польшча). Іншыя партрэты зьмяшчаюцца ў Коданскай галерэі Сапегаў (1709 год; пазыцыя 70, шэраг IX), Дзяржаўным гістарычным музэі ў Маскве (1-я чвэрць XVIII ст.), Грыпсгольме (Швэцыя) і Цельшах (Летува).

Графіка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Графічныя партрэты
Невядомы мастак, 1709 г.
К. Келінскі, 1832—1849 гг.
Я. Ф. Мыліюс, 1729—1750 гг.
Я. Лоскі, 1855 г.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі (белар.) — Мінск: Віктар Хурсік, 2017. — С. 63. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
^ ^а ^б Віцько З. Сапега Казімір Ян Павел // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 393.
^ Грыцкевіч А. Сапегі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 548.
^ Грыцкевіч А. Сапегі [1] // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8

[_01af6030c0184783-1] Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі (белар.) — Мінск: Віктар Хурсік, 2017. — С. 63. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6

[evkl393-2] а ^б Віцько З. Сапега Казімір Ян Павел // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 393.

[evkl-3] Грыцкевіч А. Сапегі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 548.

[4] Грыцкевіч А. Сапегі [1] // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1.

[1]

[2]

[3]

[4]