Заводзкі раён (Менск)

	Заводзкі раён
	Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	унутрыгарадзкі раён
Уваходзіць у	Менск
Улучае	Мікрараёны; Чыжоўка; Ангарская; Паўночны пасёлак; Шабаны; Малы Трасьцянец; Сосны;
Дата ўтварэньня	17 сакавіка 1938 (86 гадоў таму)
Кіраўнік адміністрацыі	Аляксандар Дараховіч
Мовы ва ўжытку	беларуская, расейская
Насельніцтва (2009);	238,798 (3-е месца)
Плошча	58 км²
Вышыня па-над узр. м.; · сярэдняя вышыня	; 219 м
Заводзкі раён у абрысах Менску
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC+3
Тэлефонны код	+375 17
Паштовыя індэксы	220021, 220026, 220047, 220066, 220075, 220077, 220085, 220094, 220095, 220096, 220101, 220102, 220111 і 220137
Інтэрнэт-дамэн	.by
Код аўтам. нумароў	7
	Афіцыйны сайт
	Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Заводзкі раён — адміністрацыйны раён Менску на паўднёвым усходзе гораду.

Штучнае негістарычнае ўтварэньне, межы якога не супадаюць з гістарычнымі мясцовасьцямі Менску^[2]. Мае безаблічную назву, утвораную камуністамі без уліку мясцовых тапанімічных традыцыяў^[2].

Адзін з буйнейшых раёнаў гораду. Плошча раёну складае прыкладна 36 км². Насельніцтва раёну складае 238 798 чалавек (перапіс 2009). Уключае мікрараёны Чыжоўка, Ангарская, Малы Трасьцянец, Паўночны пасёлак, Шабаны, Сосны. Адміністрацыя раёну месьціцца па вул. Жылуновіча, д. 17.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1930-я гады на паўднёва-ўсходняй ускраіне гораду, вядомай як Архіерэйскі гай, потым Чырвонае ўрочышча, пачынаюць будавацца прамысловыя прадпрыемствы. У гэты ж пэрыяд на тэрыторыі ўрочышча Благаўшчына (цяп. раён вуліцы Радыяльнай, станцыі мэтро Аўтазаводзкая і ТЭЦ-3) месьцілася адна з расстрэльных пляцовак, на якой адбываліся масавыя пакараньні сталінскага рэжыму^[3]. У 1938 у Менску ствараюцца тры першыя раёны, гэтая тэрыторыя ўваходзіць у склад Сталінскага раёну. У 1944 Дзяржаўны камітэт абароны прыняў пастанову аб арганізацыі ў вызваленым Менску аўтазборачнага заводу. З 1945 году Сталінскі раён Менску пачаў разьвівацца ў якасьці прамысловага асяродку сталіцы Беларускай ССР. У 1948 пачынаецца будаўніцтва Дзяржаўнага падшыпнікавага заводу, у 1951 — першая прадукцыя.

2 лістапада 1961 Указам Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету БССР Сталінскі раён Менску перайменаваны ў Заводзкі. З 1964 г. пачалі забудоўваць мікрараён Чыжоўка, у склад якога пазьней увайшлі вёскі Красная Слабада і Карзюкі, Грэбелька, Дворышча і Зацішша^[4]. У 1966 створанае Менскае вытворчае аб’яднаньне па выпуску цацак «Мір», у 1968 пабудаваны малочны камбінат, у 1974 — мясаперапрацоўчы завод. Узьведзеныя гасьцініца «Турыст» (1973), Палац культуры й тэхнікі Менскага аўтазаводу (1975), буйнейшы ў горадзе ўнівэрмаг «Беларусь» (1978). У гэтыя ж гады пабудаваная ЦЭЦ-3 і многія іншыя прадпрыемствы. У 1978 частка тэрыторыі раёну перадаецца ўтворанаму Партызанскаму раёну. У 1980-я — 1990-я актыўна забудоўваецца мікрараён Шабаны, спэцыялізацыя яго прадпрыемстваў — будаўнічая. 10 лістапада 1997 г. гарадзкі пасёлак Сосны ўключаны ў склад Заводзкага раёну.

За 2011 год аб’ём экспарту тавараў з Заводзкага раёну вырас на 67,7% да $1699,9 млн, а экспарт паслуг — на 27,5% да $37,5 млн. У выніку адмоўнае сальда зьнешняга гандлю таварамі склала -$72,3 млн. Пагатоў сальда гандлю паслугамі склалася станоўчае ў памеры $18,7 млн. У раёне пабудавалі каля 30 000 м² жытла, частку якога ўзьвялі ААТ «Менскі аўтамабільны завод» («МАЗ») і ААТ «Менскі падшыпнікавы завод» («МПЗ») для сваіх супрацоўнікаў. На вуліцы Машынабудаўнікоў стварылі ТАА «Менскі гарадзкі тэхнапарк», які здаваў у арэнду 40 прадрыемствам 4 гектары агульнай плошчы ў будынках. На 2012 г. найбольшымі заводамі ў раёне былі: ААТ «Менскі аўтамабільны завод» («МАЗ»), ААТ «Менскі падшыпнікавы завод» («МПЗ»), ААТ «Менскі завод колавых цягачоў» («МЗКЦ»), ЗАТ «Завод аўтамабільных прычэпаў і кузавоў "МАЗ-Купава"», ААТ «Менскжалезабэтон», ААТ «Менскдрэў» і УП «Гарадзкі малочны завод № 2». У свабоднай эканамічнай зоне «Менск» дзейнічала звыш 100 прадпрыемстваў. Заводзкі раён вылучаўся сярод іншых раёнаў Менску найбольшым лікам прамысловых прадпрыемстваў. Сярод больш як 150 прадпрыемстваў раёну 56 былі прамысловымі. Заводзкі раён перавышаў па ўзроўні прамысловай вытворчасьці 2 усялякія іншыя раёны Менску, акрамя Партызанскага. Пагатоў машынабудаўнічыя прадпрыемствы складала 70% прамысловасьці раёну. Заводзкі раён быў 3-м паводле насельніцтва ў Менску. На раён прыпадала каля чвэрці аб’ёму прамысловасьці сталіцы. Таксама ў Заводзкім раёне працавалі 2 гіпэрмаркеты. Па ружы вятроў усе выкіды прамысловых прадпрыемстваў Менску ішлі на паўднёвы ўсход у бок Заводзкага раёну. Пагатоў звыш паловы выкідаў прыпадала на транспарт. Расьлінныя насаджэньні раёну ўлучалі паплавы Безыменнага і Лошыцкага ручаёў, ручая Трасьцянка ў Шабанах, Чыжоўскага вадасховішча, 2 паркі і алеі ўздоўж Ангарскай вуліцы^[5].

Кіраўнікі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Андрэй Жагло (2012)
Аляксандар Дараховіч (2017)

Эканоміка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Самы індустрыяльна разьвіты раён Менску. У раёне месьцяцца 33 прамысловыя прадпрыемствы, асноўная галіна — машынабудаваньне й мэталаапрацоўка: 19 прадпрыемстваў, сярод іх такія гіганты як Менскі аўтамабільны завод, Менскі завод колавых цягачоў, Менскі падшыпнікавы завод. У прамысловасьці, будаўніцтве, гандлі й бытавым абслугоўваньні занятыя звыш 75 тысячаў чалавек, у тым ліку ў галінах матэрыяльнай вытворчасьці 40 тысячаў чалавек. Сярэднемесячны аб’ём вытворчасьці складае 20% прамысловай вытворчасьці гораду. Пастаўкі прадукцыі на экспарт складаюць 30% экспарту гораду.

На 2017 год найбольшымі прамысловымі прадпрыемствамі Заводзкага раёну былі: ААТ «Менскі аўтамабільны завод» (вул. Сацыялістычная, д. 2), ААТ «Менскі падшыпнікавы завод» (вул. Жылуновіча, д. 2), ААТ «Менскі завод колавых цягачоў» (Партызанскі прасп., д. 150), ТАА «Завод аўтамабільных прычэпаў і кузавоў "МАЗ-Купава"» (вул. Машынабудаўнікоў, д. 18), ААТ «Менскжалезабэтон» (вул. Кабушкіна, д. 66а), ААТ «Менскдрэў» (вул. Сацыялістычная, д. 20) і УП «Малочны гасьцінец» (Партызанскі прасп., д. 170). Свабодная эканамічная зона «Менск» улучала 142 прадпрыемствы раёну, зь іх найбольшымі былі: ТАА «Алютэх» (вул. Сяліцкага, д. 10), ЗАТ «Гідрадынаміка» (вул. Красіна, д. 169) — вытворца насосаў, ТАА «Унібокс» (вул. Сяліцкага, д. 9Б) — вытворца бляшанадрукаваных вырабаў і ТАА «Белізаліт» (вул. Сяліцкага, д. 19) — вытворца трубаў^[4].

Таксама ў Заводзкім раёне Менску месьціліся такія прадпрыемствы, як «Белэнэргазасьцярога», «Макродар» «Менскінтэркапс» і «Інстытут мяса-малочнай прамысловасьці» Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

Транспартная сыстэма[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўныя магістралі — Партызанскі праспэкт, вуліцы Пляханава, Ангарская, Кабушкіна, Ташкенцкая.

7 лістапада 1997 году былі адкрытыя станцыі 2-й лініі Менскага мэтрапалітэну «Партызанская» і «Аўтазаводзкая», а ў 2001 годзе была адкрытая станцыя «Магілёўская». Таксама раён злучаны зь іншымі раёнамі гораду з дапамогай аўтобусных, тралейбусных і трамвайных сетак.