Жан Батыст Жазэф Фур’е

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Жан Батыст Жазэф Фур’е
Jean Baptiste Joseph Fourier
Дата нараджэньня 21 сакавіка 1768(1768-03-21)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня
Дата сьмерці 16 траўня 1830(1830-05-16)[1][2][3][…] (62 гады)
Месца сьмерці
Месца пахаваньня
Месца вучобы
Занятак матэматык
Навуковая сфэра матэматыка, фізыка
Месца працы
Вядомы як вынаходнік шэрагаў Фур’е, пераўтварэньня Фур’е й закону Фур’е
Навуковы кіраўнік Жазэф-Люі Лягранж[d][10]
Вучні Ёган Пэтэр Густаў Лёжэн Дырыхле[d]
Узнагароды
Подпіс Выява аўтографу

Жан Баты́ст Жазэ́ф Фур’е́ (па-француску: Jean Baptiste Joseph Fourier; 21 сакавіка 1768, Асэр, Францыя — 16 траўня 1830, Парыж) — францускі матэматык і фізык, больш за ўсё вядомы за вынаходзтва шэрагаў Фур’е і іхняга прыкладаньня да задачаў цеплаабмену й вібрацыі. Пераўтварэньне Фур’е й закон Фур’е, якія таксама была названы ў ягоны гонар. Фур’е таксама звычайна прыпісваюць адкрыцьцё парніковага эфэкту[11].

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Фур’е нарадзіўся ў Асэры ў сям’і краўца. Жазэф застаўся сірацінай у васьмігадовым узросьце. Ён быў рэкамэндаваны Біскупствам Асэру на атрыманьне адукацыі ў Бэнвэніста ў манастыры Сьвятога Марка. Пасьля навучаньня Жазэф прасунуўся ў войска, дзе стаў вайсковым лектарам па матэматыцы. Ён прымаў актыўны ўдзел у ягоным ўласным раёне ў прасоўваньні францускай рэвалюцыі, за што быў узнагароджаны пасадай ў 1795 годзе ў Вышэйшай нармальнай школе, а пасьля пасадаў у катэдры Політэхнічнай школы.

Фур’е пайшоў з Напалеонам Банапартам у ягоную эгіпецкую экспэдыцыю ў 1798 годзе, за што быў пасьля прызначаны на пасаду губэрнатара Ніжняга Эгіпту й сакратаром Эгіпецкага інстытуту. Ён таксама напісаў некалькі матэматычных працаў для эгіпецкага інстытуту, які Напалеон стварыў у Каіры, з мэтай паслабленьня ангельскага ўплыву на Ўсходзе. Пасьля брытанскай перамогі й капітуляцыі французаў пад камандваньнем Жак-Франсуа дэ Мэну ў 1801 годзе, Фур’е вярнуўся ў Францыю, дзе быў прызначаны прэфэктам Ізэру. У гэтыя часы ён зрабіў свае экспэрымэнты на распаўсюд цяпла.

У 1806 годзе ён пакінуў пасаду ардынарнага прафэсара ў Політэхнічнай школе, таму што Напалеон адправіў яго ў Грэнобль. Ён быў заменены на Сымэона Пуасона. Фур’е пераехаў у Ангельшчыну ў 1816 годзе. Пазьней ён вярнуўся ў Францыю, а ў 1822 годзе яму ўдалося з дапамогай Жана Батыста Жазэфа Дэлямбра стаць сталым сакратаром Францускай акадэміі навук. У 1830 годзе ён быў абраны замежным чальцом Каралеўскай швэдзкай акадэміі навук.

Фур’е лічыў, што цела, загорнутае ў цёплую коўдру ёсьць вельмі карысна для здароўя. Ён памёр у 1830 годзе, калі ў гэтым стане ён спатыкнуўся й зваліўся зь лесьвіцы ў сваім доме[12]. Фур’е быў пахаваны ў Пэр-Ляшэз могілках у Парыжы, магіла ўпрыгожана эгіпецкім матывам, каб адлюстраваць ягонае становішча ў якасьці сакратара Каірскага інстытуту. Ягонае імя ёсьць адным з 72 імёнаў, напісаных на Эйфэлевай вежы.

Навуковыя дасягненьні[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Працы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
  2. ^ а б Jean-Baptiste Joseph Fourier // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  3. ^ а б Jean Baptiste Joseph Fourier // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.)Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ^ Фурье Жан Батист Жозеф // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ^ Deutsche Nationalbibliothek Record #118684310 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
  6. ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  7. ^ Moiroux J. Le cimetière du Père-Lachaise (фр.)Paris: 1908. — P. 162.
  8. ^ а б MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
  9. ^ Матэматычная генеалогія (анг.) — 1997.
  10. ^ Матэматычная генеалогія (анг.) — 1997.
  11. ^ Cowie, J. (2007). «Climate Change: Biological and Human Aspects». Cambridge University Press. p. 3. ISBN 978-0-521-69619-7
  12. ^ «Fourier, Joseph (1768—1830)». Science World Wolfram.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]