Б

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Літара кірыліцы Б
Бб
Выява
  Ю Я А Ә Б В Г Ґ Д  
Беларускі альфабэт:
 Э Ю Я А Б В Г Ґ Д 
У лацінцы B · b
Зьвесткі
Тып асноўная кірыліца, альфабэтны;
Гук [b], [p], [β]
Кадаваньне
Назва ў Юнікодзе cyrillic capital letter be
cyrillic small letter be
Юнікод Б: U+0411
б: U+0431
HTML Б‎: &#1041, &#x411
б‎: &#1073, &#x431
UTF-16 Б‎: 0x411
б‎: 0x431
URL-код Б: %D0%91
б: %D0%B1
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Б, б (бэ; курсіў: Б б) — другая літара ўсіх альфабэтаў на кірылічнай аснове[1].

Характарыстыка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Беларуская кірылічная рукапісная літара Б зь "Лемантара для школаў і хатняга навучаньня"
Беларуская кірылічная рукапісная літара Б зь „Лемантара для школаў і хатняга навучаньня“[2]
Б / б, кап.: б
лац.: B / b · бел. араб.: بْ
Назва па-беларуску: бэ
Пазыцыя 2 (у беларускім альфабэце)
Гук зычны[3]
МФА [b][4]
Прыклад бегаць

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Літара паходзіць з кірылічнай Б («Букі»), утворанай графічным відазьмяненьнем В («вѣдѣ»), што ўзьнікла на аснове грэцкай устаўнай В («бэта»). У старабеларускую графіку перайшла з старажытнарускага пісьменства. Абазначала зычныя гукі «б», «б’», пры аглушэньні «п» («бубенъ», «хлебъ»). Ня мела лічбавага значэньня, бо лічбавае значэньне «два», уласьцівае грэцкай «бэце», перайшло на кірылічную літару В. У рукапісах XIV—XVII стагодзьдзяў у сувязі з функцыянаваньнем розных пісьмовых школ і выкарыстаньнем розных тыпаў пісьма (устаў, паўустаў, скорапіс) ужывалася ў некалькіх варыянтах, якія дапамагаюць вызначыць час і месца напісаньня помнікаў. У XVI ст., дзякуючы выдавецкай дзейнасьці Ф. Скарыны, акрамя рукапіснай, набыла й друкаваную форму, стала адрозьнівацца малая й вялікая, хоць ужываньне вялікай літары ва ўласных імёнах, геаграфічных назвах і пачатку сказаў было яшчэ непасьлядоўным. У сучаснай беларускай мове абазначае шумныя звонкія выбухныя зычныя гукі «б», «б’», а пры аглушэньні «п» («барва», «белы», «грыб»). Бывае вялікая й малая, мае рукапісную й друкаваную форму. Выкарыстоўваецца ў афіцыйных абрэвіятурах (БССР, ТБМ). Пры клясіфікацыйным падзеле мае значэньне «другі» (пункт «Б»), пры лічбавай нумарацыі — дадатковае значэньне для разьмежаваньня прадметаў пад адным нумарам (квадрат № 6 б).

Лічбавае значэньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У стараславянскай і царкоўнаславянскай мовах ня мае лічбавага значэньня.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Б (Букі)
  2. ^ J. H. Lemantar dla škołaŭ i chatniaha navučańnia = Лемантар для школаў і хатняга навучаньня. — Нью-Ёрк /Менск: Zaranka, 1964 / 2012. — С. 43, 67. — 97 с.
  3. ^ Б. Тарашкевіч. Беларуская граматыка для школ. Вільня: Беларуская друкарня ім. Фр. Скарыны, 1929. — Выданне пятае, пераробленае і пашыранае. — Мн.: «Народная асвета», 1991 [факсімільн.].
  4. ^ Канвэртар МФА. // Б. Baltoslav.eu. Праверана 10 сьнежня 2023 г.
Вытворныя літары «Б»
Б̣