Пэшыта
| Пэшыта | |
|---|---|
.jpg) | |
| Поўная назва: | ܡܦܩܬܐ ܦܫܝܛܬܐ mappaqtâ pšîṭtâ |
| Іншыя назвы: | Peshitta, Peshittâ, Pshitta, Pšittâ, Pshitto, Fshitto |
| Мова: | Сырыйская мова |
| Канон: | Сырыйскі |
Пэшыта (па-клясычнасырыйску: ܦܫܝܛܬܐ, пшыта — «простая, агульная, зразумелая, вульгата», часам Сырыйская Вульгата) — стандартная вэрсія Бібліі для цэркваў у сырыйскай традыцыі.
Стары Запавет перакладаўся на сырыйскую мову з іўрыту прыкладна ў II стагодзьдзі н. э. Новы Запавет быў перакладзены з грэцкай[1]. Гэты Новы Запавет, у якім пачаткова адсутнічалі пэўныя спрэчныя кнігі (2 Пятра, 2 Яна, 3 Яна, да Юдэяў, Адкрыцьцё), стаў стандартам да пачатку V стагодзьдзя. Пяць выключаных кнігаў былі дададзеныя ў Гарклеанскай вэрсіі (616) Тамаша Гаркельскага[2]. Аднак у 1905 «Пэшыта» Аб’яднанага Біблійнага таварыства выкарыстала новыя выданьні недастатніх кнігаў, падрыхтаваныя ірляндзкім сырыязнаўцам Джонам Гўінам.
Этымалёгія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Назва «Пэшыта» паходзіць з сырыйскага mappaqtâ pšîṭtâ (ܡܦܩܬܐ ܦܫܝܛܬܐ), што літаральна перакладаецца як простая вэрсія. Магчымы таксама пераклад слова pšîṭtâ як агульны (то бок, для ўсіх людзей), альбо звычайны. Слова, запісанае сырыйскімі літарамі, можа быць трансьлітараванае ў лацінцы некалькімі спосабамі: Peshitta, Peshittâ, Pshitta, Pšittâ, Pshitto, Fshitto.
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Старазапаветныя кнігі Пэшыты лічацца найранейшым узорам сыра-арамэйскай літаратуры. У адрозьненьне ад большасьці першых Цэркваў, якія грунтавалі свае пераклады Старога Запавету на Сэптуагінце, сыра-арамэйскія цэрквы выкарыстоўвалі пераклад наўпрост з іўрыту. Юдэйскія тэксты, якія паслужылі крыніцай для перакладу, відавочна, зьяўляліся практычна ідэнтычнымі масарэцкаму тэксту сярэднявечнага і сучаснага варыянтаў Юдэйскай Бібліі (за выняткам Кнігі Ёва). У цяперашні час страціла падтрымку гіпотэза, паводле якой Пэшыта была заснаваная на перакладзе арамэйскага Таргума. Тым ня меней, у тэксьце сырыйскага Старога Запавету заўважныя элемэнты ўплыву Таргума (асабліва ў Пяцікніжжы Майсеевым і ў Летапісах) з нязначнымі інтэрпрэтацыямі сырыйскіх рэдактараў. Стыль і ўзровень перакладу старазапаветных кнігаў Пэшыты даволі моцна адрозьніваецца ў розных частках пісаньня. Некаторыя часткі маглі быць перакладзеныя сырагаворачымі юдэямі да зьяўленьня хрысьціянскай царквы, іншыя ж маглі быць перапрацаваныя першымі хрышчанымі юдэямі. Паколькі сырыйская мова — гэта эдэскі дыялект арамэйскай, найверагодней пераклад зьдзяйсьняўся менавіта ў рэгіёне места Эдэса. Разам з тым, ня выключана, што Арбэла і Адыябэна, зь іхняй магутнай юдэйскай дыяспарай, таксама маглі зьяўляцца радзімай перакладу. Некаторыя дасьледнікі таксама паказваюць на пэўныя элемэнты тэксту, верагодна заходне-арамэйскага паходжаньня, што дазваляе лічыць радзімай перакладу Палестыну або Сырыю.
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Sebastian P. Brock The Bible in the Syriac Tradition 2006- Page 17 "The Peshitta Old Testament was translated directly from the original Hebrew text, and the Peshitta New Testament directly from the original Greek. The so-called «deutero- canonical» books, or "Apocrypha, « were all translated from Greek, with …»
- ^ Geoffrey W. Bromiley The International Standard Bible Encyclopedia: Q-Z 1995- Page 976 «Printed editions of the Peshitta frequently contain these books in order to fill the gaps. D. Harklean Version. The Harklean version is connected with the labors of Thomas of Harqel. When thousands were fleeing Khosrou’s invading armies, …»
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Dirksen, P. B. (1993). La Peshitta dell’Antico Testamento, Brescia, ISBN 88-394-0494-5
- Flesher, P. V. M. (ed.) (1998). Targum Studies Volume Two: Targum and Peshitta. Atlanta.
- Kiraz, George Anton (1996). Comparative Edition of the Syriac Gospels: Aligning the Old Syriac Sinaiticus, Curetonianus, Peshitta and Harklean Versions. Brill: Piscataway, NJ: Gorgias Press, 2002 [2nd ed.], 2004 [3rd ed.].
- Pinkerton, J. and R. Kilgour (1920). The New Testament in Syriac. London: British and Foreign Bible Society, Oxford University Press.
- Pusey, Philip E. and G. H. Gwilliam (1901). Tetraevangelium Sanctum iuxta simplicem Syrorum versionem. Oxford University Press.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Пэшыта — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў